Błędy konstrukcyjne dachu, z czym możesz się spotkać na budowie.
Najczęściej realizowane konstrukcje dachowe w Polsce w budynkach jednorodzinnych to konstrukcje drewniane. Konstrukcja dachowa przenosi obciążenia działające na pokrycie dachowe w postaci śniegu oraz wiatru, a także obciążenia stałe, czyli ciężar pokrycia i poszycia dachowego. Jeśli przestrzeń dachu jest w jakiś sposób użytkowana, przenosi również obciążenie montażowe oraz użytkowe.
Drewniana konstrukcja dachu sporo waży, więc musi też przenieść ciężar własny. Oprócz bezpiecznego przeniesienia tych wszystkich obciążeń, powinna zachowywać odpowiednią sztywność. Poszczególne elementy konstrukcji dachowej nie powinny się za mocno uginać. Więźba dachowa to odpowiedzialna konstrukcja, w której błędy konstrukcyjne mogą mieć poważne konsekwencje. Tak istotny element powinien być właściwie zaprojektowany i wykonany. Poniżej błędy, z którymi można się spotkać na budowie.
Ca znajdziesz w tym wpisie
Błędy projektowe
Każdą więźbę trzeba zaprojektować przyjmując odpowiednie przekroje oraz klasę drewna. W zasadzie każda konstrukcja powinna być projektowana indywidualnie na obciążenie oraz geometrię dachu (rozpiętości, możliwości oparcia konstrukcji, oraz obciążenia). Przy projektowaniu, projektant dobiera odpowiednie przekroje elementów konstrukcji więźby przy uwzględnieniu ich nośności oraz dopuszczalnych ugięć tych elementów. Jeśli przyjmie niewłaściwe przekroje albo klasę drewna, to elementy więźby mogą się za bardzo uginać, co z kolei może mieć przełożenie np. na pękanie zabudowy poddasza z płyt gipsowo-kartonowych, nierówność powierzchni lub krawędzi dachu. Trzeba wiedzieć, że drewno zapamiętuje swój kształt, więc jeśli elementy więźby się za bardzo ugną, to już to tak zostanie i trudno to będzie wyprostować.
Nieodpowiednia jakość drewna
Drewno, z którego wykonuje się konstrukcję więźby dachowej powinno być odpowiedniej jakości. Elementy drewniane w postaci bali, belek, krawędziaków, łat i desek nie powinny mieć sinizny, zgnilizny, wypadających sęków oraz śladów korników. Ilość sęków nie powinna przekraczać 1/4 przekroju drewna. Elementy powinny mieć jak najmniejszą ilość pęknięć spowodowanych suszeniem. W grubych elementach dopuszczalne są pęknięcia wzdłużne. Ponieważ w przestrzeni pomiędzy korą a drewnem mogą być gniazda korników, to elementy na więźbę powinny być okorowane, czyli pozbawione kory.
Ponadto wilgotność drewna nie powinna przekraczać 18 %, w przypadku konstrukcji chronionych przed zawilgoceniem i 23 % dla konstrukcji zlokalizowanych na otwartym terenie. Skład sprzedający elementy drewniane powinien przedstawić dokumenty potwierdzające klasę drewna.
Niezabezpieczenie elementów konstrukcyjnych
Elementy drewniane więźby dachowej, jako elementy konstrukcyjne powinny być odpowiednio zabezpieczone przed szkodnikami oraz zabezpieczone przeciwpożarowo. Tego typu zabezpieczenia wykonuje się w tartakach, składach drewna budowlanego lub można wykonać na budowie. Najlepiej zamówić drewno zabezpieczone ciśnieniowo. Zabezpieczone drewno ma zazwyczaj kolor (najczęściej zielony), wskazujący na to, że takie zabezpieczenie zostało wykonane. Trzeba wiedzieć, że nałożony przez malowanie lub przez kąpiel drewna impregnat pod wpływem warunków atmosferycznych zostaje wymyty ze struktury drewna. Wtedy ma on ograniczone działanie.
Zamiana pokrycia dachowego
Trzeba być świadomym, że niekiedy zamiana pokrycia dachowego może mieć swoje poważne konsekwencje i wpływ na konstrukcję więźby. Dlatego przy planowanej zmianie pokrycia w stosunku do tego, co jest w projekcie, należy bezwzględnie skonsultować się z projektantem konstrukcji. O możliwościach zastosowania konkretnego pokrycia decyduje bowiem też kąt pochylenia dachu, przy którym można je zastosować. Pokrycia dachowe mają też różną masę. Na przykład masa dachówki karpiówki jest 10 razy większa od pokrycia blachą.
Niewłaściwe połączenie elementów więźby
Elementy konstrukcji więźby można łączyć w różny sposób. Najbardziej popularne, to połączenia na wręby, połączenia za pomocą łączników ciesielskich, za pomocą wkrętów, za pomocą gwoździ lub za pomocą śrub. Ważne jest każde połączenie z każdym elementem. Jeśli się nie zadba o te detale może się okazać, że będą to miejsca najsłabsze w konstrukcji. Zapewne nie będzie to skutkować poważnymi konsekwencjami, jednak najsłabsze miejsce decyduje o nośności całej więźby.
Połączenia na wręby to stara i sprawdzona technika wykonywania połączeń elementów drewnianych. Już niewielu wykonawców stosuje tę technikę. Jeśli się źle wykona połączenia, tzn. zacięcia nie będą miały odpowiednich wymiarów, lub będą wykonane pod niewłaściwymi kątami, to wtedy przekroje są osłabione i połączenia mogą nie spełniać swojego zadania.
Przerwanie istotnych elementów konstrukcyjnych
Błąd polegający na przerwaniu istotnych elementów konstrukcyjnych więźby bez wykonania odpowiednich wzmocnień. Zazwyczaj te błędy wynikają z projektu albo ze zmian, które nastąpiły w trakcie budowy. Wystarczy nierozważne przesunięcie komina, i może być kłopot przy wykonywaniu więźby. Może się okazać np., że komin, który został wcześniej wykonany będzie przecinać np. krokiew narożną, która z kolei stanowi istotny element, na którym opierają się inne elementy konstrukcji dachowej.
Brak ważnych elementów konstrukcyjnych
Więźba dachowa jest konstrukcją złożoną z wielu elementów. Zazwyczaj jest to konstrukcja przesztywniona (co oznacza, że zrezygnowanie z jednego elementu prawdopodobnie nie spowoduje negatywnych następstw). Jednak nawet w tego typu konstrukcjach nie można zrezygnować z niektórych jej elementów bez wcześniejszej analizy statycznej konstrukcji. Zmiany te mogą mieć wpływ na zachowanie się konstrukcji więźby i powodować przekroczenie dopuszczalnych ugięć elementów więźby. Również nie można wykonywać więźby rozsuwając i powiększając odległości pomiędzy elementami więźby (np. krokwiami). Następstwa tego rodzaju błędów będą widoczne na ugiętych płaszczyznach lub krawędziach połaci dachu.
Niewłaściwe spasowanie elementów konstrukcyjnych
Więźba dachowa jest konstrukcją przestrzenną, więc dopasowanie wymiarów poszczególnych elementów jest dużą sztuką. Nie zawsze wszystkie elementy są w projekcie zwymiarowane, dlatego wiele zależy od doświadczenia i umiejętności wykonawców. Często zdarza się, że jeśli jakiś element nie zostanie docięty na wymiar, albo zostanie docięty za bardzo i jest za krótki (nawet o kilka centymetrów), może to skutkować kolejnymi błędami polegającymi na niedopasowaniu wymiarów kolejnych elementów.
Właściwe połączenie konstrukcji więźby z budynkiem
Więźba dachowa powinna być właściwie połączona z konstrukcją budynku. W przypadku tradycyjnej więźby drewnianej siły przekazywane są za pomocą murłaty zamocowanej do murów. Murłata jest belką drewnianą, którą układa się na wieńcu żelbetowym. Do murłaty mocuje się kotwy zakotwione w wieńcu (powinny to być pręty gwintowane o średnicy minimum 12mm, odpowiednio zagięte, by miały właściwą zakotwienie w wieńcu). Aby siły były właściwie przekazywane z dachu na ściany, to kotwy do mocowania murłaty powinny być umiejscowione nie rzadziej niż co 100 – 120cm.
Murłata, jeśli składa się z mniejszych odcinków, powinna być odpowiednio zacięta na łączeniach. I nie powinna się opierać punktowo na wieńcu.
Właściwe oddylatowanie więźby od niektórych elementów budynku
O ile należy zadbać, żeby więźba była odpowiednio zamocowana do ścian nośnych za pomocą wieńca oraz murłaty, to należy zwrócić również uwagę, by była oddylatowana od ścian działowych. Pomiędzy więźbą a ścianami działowymi powinna być przestrzeń umożliwiająca uginanie się więźby, bez dodatkowego obciążania ścian działowych.
Brak stężeń (wiatrownic)
Na etapie montażu więźby należy zadbać o właściwe łączenie elementów oraz na zapewnienie stateczności montowanej konstrukcji. Oznacza to, że przy montażu zawsze należy stosować dodatkowe, tymczasowe stężenia (wiatrownice), które zabezpieczą konstrukcję przed „złożeniem się” lub przewróceniem się przy montażu.
Niewłaściwe ulokowanie elementów więźby
Elementy więźby powinny być tak wykonane, by nie kolidowały one z innymi elementami budynku. Takich przykładów jest wiele. Np., jeśli za bardzo przysunie się krokwie do ściany szczytowej, to nie będzie miejsca na właściwe ocieplenie połączenia ściana-dach. W ten sposób powstanie mostek cieplny liniowy.
Nieuwzględnienie zmian obciążenia konstrukcji więźby
W trakcie budowy niekiedy dochodzi do zmiany koncepcji zagospodarowania poddasza. Czasami w przestrzeni wysokiego dachu np. na jętkach inwestorzy chcą wygospodarować przestrzeń na dodatkowe półpiętro. Należy wówczas sprawdzić, czy dodatkowe obciążenie konstrukcji dachu nie spowoduje za dużych ugięć. Czasem niezbędne jest wzmocnienie takiej konstrukcji.
Autor artykułu: Tomasz Rybarczyk
Śródtytuły oraz pogrubienia pochodzą od Redakcji bloga
Zapraszam do pozostałych wpisów dotyczących dachu.
